Το ΣτΕ ανοίγει όλα τα "κλειστά επαγγέλματα"

Το ανώτατο δικαστήριο με απόφαση-πιλότο για το «άνοιγμα» των επαγγελμάτων, ανατρέποντας αντίθετες αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου, κρίνει ότι δεν μπορεί να αποτελούν λόγο δημοσίου συμφέροντος, που δικαιολογεί περιορισμούς, το γεγονός ότι μπορεί να υπάρξει αθρόα είσοδος νέων επαγγελματιών σε έναν κλάδο, ο κίνδυνος μείωσης του κύκλου εργασιών, η ανάγκη προστασίας στενών επαγγελματικών και μάλιστα οικονομικών συμφερόντων, αλλά ούτε η ανάγκη διασφάλισης της εργασιακής ειρήνης.

«Κόκκινη γραμμή» θα μπορούσε να αποτελέσει μόνο ο βεβαιωμένος κίνδυνος οικονομικής κατάρρευσης ορισμένης επαγγελματικής τάξης, εξαιτίας του «ανοίγματος», αλλά σε καμία περίπτωση η συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της από αυτήν απορρέουσας οικονομικής ωφέλειας. Περιορισμοί θα ήταν, επίσης, συνταγματικά ανεκτοί μόνο για να διασφαλιστεί η παροχή προς τους πολίτες των υπηρεσιών του συγκεκριμένου κλάδου, γιατί αυτό επιτάσσει το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον.

Η Ολομέλεια ΣτΕ με τρεις αποφάσεις της επιβεβαίωσε ότι είναι αντισυνταγματικό και ανίσχυρο το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς που ίσχυσε για τα βυτιοφόρα (με σειρά νομοθετημάτων του 1976, του 1991, του 2002 κ.λπ.) και το οποίο άλλαξε πέρυσι το καλοκαίρι με την πρόβλεψη και μεταβατικής περιόδου προσαρμογής.

Παρά τη νομοθετική αυτή αλλαγή και την ψήφιση στις αρχές του 2011 του νέου νόμου για τη συλλήβδην απελευθέρωση πολλών επαγγελμάτων, οι αποφάσεις του ΣτΕ έχουν εξαιρετική πρακτική σημασία, αφού σε πολλές περιπτώσεις το «άνοιγμα» είναι «λειψό», έχει γίνει με ρυθμίσεις «διστακτικές» ή με άλλες που παραπέμπουν στη μελλοντική έκδοση διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων, πιθανότατα για να αποφευχθούν συγκρούσεις με ευρύτερες επαγγελματικές ομάδες.

Προσφυγές
Επομένως υπάρχει ανοικτό πεδίο για νέες προσφυγές όσων εξακολουθούν να εμποδίζονται να εισέλθουν σε έναν κλάδο και οι οποίες ασφαλώς θα γίνουν δεκτές. Η νέα νομολογία ξεκαθαρίζει, άλλωστε, με σαφή τρόπο ότι δεν μπορούν να «σταθούν» τα συγκεκριμένα εμπόδια και οι περιορισμοί που υπάρχουν στην οικονομική και επαγγελματική ελευθερία την οποία κατοχυρώνει το Σύνταγμα, προκειμένου να είναι πράγματι ελεύθερη η επιλογή άσκησης ενός επαγγέλματος.

Με τις δικαστικές αποφάσεις υπό τον πρόεδρο του ΣτΕ Π. Πικραμμένο γίνονται δεκτές εισηγήσεις της συμβούλου Επικρατείας Ε. Σαρπ και κρίνονται ανίσχυρες διατάξεις των νόμων 383/76, 1959/91, 3054/02 και διαφόρων υπουργικών αποφάσεων, που απαγόρευαν τη μετατροπή βυτιοφόρων, προέβλεπαν περιορισμό αριθμού αδειών, εξαρτούσαν την έκδοση αδειών μόνο εάν διαπιστωνόταν ότι τα υπάρχοντα βυτιοφόρα δεν κάλυπταν τις ανάγκες μεταφορών κ.λπ. και ακυρώνεται η απαγόρευση έκδοσης δεκάδων νέων αδειών.

Η απελευθέρωση

Τα «σημεία - κλειδία» των αποφάσεων του ΣτΕ (1664-6/11) που αίρουν όλους τους περιορισμούς και ανοίγουν τον δρόμο της απελευθέρωσης για πολλά επαγγέλματα, αποτελούν οι διαπιστώσεις ότι:

- Η προστασία του στενού επαγγελματικού και μάλιστα οικονομικού συμφέροντος όσων ασκούν ήδη ορισμένη επιχειρηματική δραστηριότητα, με την εξασφάλιση προσπορισμού κέρδους από αυτήν, δεν αποτελεί λόγο δημοσίου συμφέροντος που δικαιολογεί επιβολή περιορισμών που συνεπάγονται την αδυναμία πρόσβασης στον κλάδο αυτό άλλων ενδιαφερομένων ή την αδυναμία των ήδη δραστηριοποιουμένων να αναπτυχθούν ακόμα περισσότερο.

- Η χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος δεν μπορεί να εξαρτάται από προηγούμενη εκτίμηση του κράτους κατά πόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη για έκδοση νέων ή εάν οι ήδη ασκούντες το επάγγελμα επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου.

- Οι περιορισμοί στην οικονομική και επαγγελματική ελευθερία κρίνονται από τα δικαστήρια εάν είναι συνταγματικά θεμιτοί, με βάση τους κανόνες της λογικής, τα διδάγματα της κοινής πείρας, τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την ψήφιση των σχετικών νόμων.

- Δεν αποτελεί λόγο δημοσίου και κοινωνικού συμφέροντος που να δικαιολογεί εμπόδια και περιορισμούς, ο κίνδυνος αθρόας εισόδου νέων επαγγελματιών, οι διαμαρτυρίες για πιθανή μείωση του κύκλου εργασιών, η ανάγκη διασφάλισης της εργασιακής ειρήνης με την αποτροπή πρόσβασης άλλων προσώπων στο επάγγελμα, ο κίνδυνος άσκοπης σπατάλης για την εξασφάλιση της αναγκαίας υποδομής, αφού η σκοπιμότητά της εναπόκειται στην κρίση του επαγγελματία και όχι του κράτους.